Κατευθυντήριες οδηγίες 2024 για την διαχείριση της ανδρικής οστεοπόρωσης.

Κωνσταντίνα Κούρου, Χειρούργος Ορθοπαιδικός, (drkkourou@gmail.com).

Η οστεοπόρωση είναι μια πάθηση που χαρακτηρίζεται από απώλεια οστικής μάζας και διαταραχή της μικροαρχιτεκτονικής του οστού, η οποία οδηγεί σε σημαντικά αυξημένο κίνδυνο κάταγματος. Ιστορικά, από τη στιγμή που ο ορισμός της οστεοπόρωσης καθιερώθηκε στη δεκαετία του 1990, η οστεοπόρωση θεωρήθηκε γυναικεία νόσος, με την έρευνα, τις  δοκιμές  επεμβάσεων και τις κατευθυντήριες οδηγίες να επικεντρώνονται κυρίως σε αυτές.  Ωστόσο αρχικά υπήρξε σχετική αβεβαιότητα με τη αν η νόσο προσβάλει τους άνδρες, η οποία έχει οδηγήσει σε υποδιάγνωση της κατάστασης και συνεπώς στην ανεπαρκή θεραπεία του ανδρικού πληθυσμού. Αυτή η υποδιάγνωση συνεχίζεται, παρά το γεγονός ότι παγκοσμίως υπάρχει  σημαντική και συνεχώς αυξανόμενη επίπτωση της οστεοπόρωσης στους άνδρες. Εκτιμάται ότι ένας στους πέντε άνδρες άνω των 50 ετών θα υποστεί ένα οστεοπορωτικό κάταγμα στην υπόλοιπη ζωή του. Καθώς ο παγκόσμιος πληθυσμός γερνά, αναμένεται να αυξηθεί το πλήθος των καταγμάτων κατά 310% μεταξύ του 1990 και του 2050. Ο κίνδυνος καταγμάτων του ισχίου είναι μεγαλύτερος στις γυναίκες σε σύγκριση με τους άνδρες, αλλά η διαφορά μειώνεται με την αύξηση της ηλικίας. Στη Μελέτη Επιδημιολογίας Οστεοπόρωσης του Dubbo, το ποσοστό εμφάνισης καταγμάτων του ισχίου μεταξύ ανδρών και γυναικών ήταν 1:4,5 (95% CI 1,3-15,7) στην ηλικία 60-69 ετών, 1:1,5 (95% CI 0,9-2,5) στην ηλικία 70-79 ετών και 1:1,9 (95% CI 1,2-2,8) στην ηλικία ≥80 ετών.

Τα ποσοστά θνησιμότητας διαφέρουν μεταξύ των φύλων, με τους άνδρες να εκτίθενται σε σημαντικά υψηλότερο κίνδυνο θανάτου μετά από ένα κάταγμα σε σύγκριση με τις γυναίκες, μια διαφορά που θεωρείται να οφείλεται στην ύπαρξη περισσότερων συνοσηροτήτων. Σε μια ομάδα ηλικιωμένων ≥60 ετών, το ποσοστό θνησιμότητας εντός νοσηλείας (η διάρκεια διαμονής για τους επιζώντες ήταν 8 ημέρες με ενδιάμεση τιμή 6–13 ημέρες) μετά από κάταγμα του ισχίου ήταν 10,2% στους άνδρες σε σύγκριση με το 4,7% στις γυναίκες, και η θνησιμότητα μετά από έναν χρόνο ήταν 37,5% στους άνδρες σε σύγκριση με το 28,2% στις γυναίκες. Αυτός ο υψηλός κίνδυνος ενδέχεται να διατηρείται για περισσότερο από 10 χρόνια.

Μια διεθνής πολυδιάστατη ομάδα εργασίας της Ευρωπαϊκής Εταιρείας για τις Κλινικές και Οικονομικές Όψεις της Οστεοπόρωσης, της Οστεοαρθρίτιδας και των Μυοσκελετικών Νοσημάτων (ESCEO) έχει εκδώσει κατευθυντήριες οδηγίες για τη διάγνωση, την παρακολούθηση και τη θεραπεία της οστεοπόρωσης στους άνδρες.

Οι κατευθυντήριες οδηγίες, δημοσιεύθηκαν στο Nature Reviews Rheumatology και αφορούν τη βαρύτητα  της νόσου· την προσέγγιση για την αξιολόγηση του καταγματικού  κινδύνου στους άνδρες, συμπεριλαμβανομένης της κατάλληλης ερμηνείας της οστικής πυκνομετρίας και του απόλυτου κινδύνου κάταγματος, καθορισμό τo σχετικό  κατώφλι για τη θεραπεία και τις παρεμβάσεις που μπορούν να χρησιμοποιηθούν θεραπευτικά μαζί με την οικονομική αξιολόγηση τους. 

Ορισμένες από τις κύριες συστάσεις και οδηγίες αναφέρουν:

• Πρέπει να χρησιμοποιείται η γυναικεία βάση δεδομένων ως αναφορά στην οστική πυκνομετρία για την διάγνωση της οστεοπόρωσης στους άνδρες.
• Το FRAX είναι το κατάλληλο εργαλείο για την εκτίμηση του καταγματικού κινδύνου και η βάση για τον καθορισμό των ορίων παρέμβασης σε άνδρες με οστεοπόρωση.
• Το κατώφλι παρέμβασης βάσει FRAX πρέπει να εξαρτάται από την ηλικία στους άνδρες με οστεοπόρωση.
• Το trabecular bone score, χρησιμοποιούμενο με την οστική πυκνότητα (BMD) και την πιθανότητα FRAX, παρέχει χρήσιμες πληροφορίες για την αξιολόγηση του καταγματικού κινδύνου στους άνδρες.
• Όλοι οι άνδρες με προηγούμενο κάταγμα ευθραστότητας πρέπει να αξιολογούνται για θεραπεία με αντιοστεοπορωτική αγωγή.
• Η θεραπεία για την οστεοπόρωση στους άνδρες πρέπει να προσαρμόζεται στον αρχικό καταγματικό κίνδυνο του κάθε ατόμου.
• Η χορήγηση βιταμίνης D και ασβεστίου πρέπει να εξασφαλίζεται σε όλους τους άνδρες ηλικίας >65 ετών.
• Θεραπεία πρώτης γραμμής για άνδρες με υψηλό καταγματικό κίνδυνο είναι τα διφωσφονικά (αλενδρονάτη ή ρισεδρονάτη).
• Το denosumab ή η zoledronate είναι θεραπείες δεύτερης γραμμής για άνδρες με υψηλό κίνδυνο κατάγματος.
• Η διαδοχική θεραπεία που ξεκινά με ένα οστεοπαραγωγό φάρμακο ακολουθούμενη από έναν αντι-οστεολυτικό φάρμακο θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη για άνδρες με πολύ υψηλό κίνδυνο κατάγματος
• Οι βιοχημικοί δείκτες οστικής εναλλαγής είναι το κατάλληλο εργαλείο για την αξιολόγηση της τήρησης της αντι-οστεολυτικής θεραπείας στους άνδρες.
• Τα οστεοπαραγωγά φάρμακα, όταν χορηγούνται σαν θεραπεία πρώτης γραμμής σε άνδρες με πολύ υψηλό κίνδυνο κατάγματος, θα πρέπει να χρησιμοποιούνται σύμφωνα με τις συστάσεις των ρυθμιστικών αρχών.
• Η φυσική άσκηση και μια ισορροπημένη δίαιτα πρέπει να συνιστώνται σε όλους τους άνδρες με οστεοπόρωση.
• Η ολική τεστοστερόνη και η ελεύθερη τεστοστερόνη ορού θα πρέπει να αξιολογείται, πριν από την θεραπεία ανδρών με οστεοπόρωση.
• Θα πρέπει να εξετάζεται το ενδεχόμενο κατάλληλης θεραπείας ορμονικής υποκατάστασης σε άνδρες με χαμηλά επίπεδα ολικής ή ελεύθερης τεστοστερόνης ορού.
• Με βάση τα διαθέσιμα δεδομένα της οστικής πυκνότητας (BMD), η abaloparatide θεωρείται κατάλληλη θεραπεία πρώτης γραμμής για άνδρες με οστεοπόρωση και με πολύ υψηλό κίνδυνο οστεοπορωτικού κατάγματος.

Είναι σημαντικό να αναγνωρίζουμε ότι η οστεοπόρωση στους άνδρες συνοδεύεται από σημαντική νοσηρότητα και θνησιμότητα, με ποσοστά που είναι συγκρίσιμα ή ακόμη και υψηλότερα από εκείνα των γυναικών.

Ελπίζουμε ότι αυτές οι οδηγίες θα βοηθήσουν τους κλινικούς στην κλινική τους πρακτική και να τους ενθαρρύνουν να ασχοληθούν πιο έντονα με την διαχείριση της οστεοπόρωσης στους άνδρες ασθενείς. 

Πηγή: Evidence-Based Guideline for the management of osteoporosis in men. Nicholas R Fuggle, et al. Nature Reviews Rheumatology volume 20, pages241–251 (2024), https://doi.org/10.1038/s41584-024-01094-9